آزمایش قبل از ازدواج برای خانمها مجموعهای از بررسیهای پزشکی، خونی و ژنتیکی است که هدف آن، اطمینان از سلامت جسمی و پیشگیری از انتقال بیماریها به همسر یا فرزند آینده است. اگر قصد دارید بهصورت رسمی ازدواج خود را ثبت کنید، لازم است ابتدا به یکی از آزمایشگاه ازدواج تهران یا شهر محل سکونت خود مراجعه کنید تا این آزمایشها طبق دستورالعمل وزارت بهداشت انجام شوند. شاید برایتان سؤال باشد که آزمایش قبل از ازدواج برای خانمها چیست و آزمایش قبل ازدواج شامل چه آزمایشاتی است؟ پاسخ کوتاه این است که این تستها معمولا شامل آزمایش تالاسمی، کمخونی، بیماریهای عفونی، گروه خونی، اعتیاد و در مواردی آزمایش ژنتیک و بارداری هستند. در این مقاله بهصورت جامع بررسی میکنیم که هرکدام از این آزمایشها چه هدفی دارند، چرا انجامشان ضروری است، مراحل انجام و مدارک لازم چیست، هزینهها چقدر است و در صورت مثبت شدن نتایج چه اقداماتی باید انجام شود.
آزمایش قبل از ازدواج برای خانم ها چیست؟
آزمایش قبل از ازدواج برای خانمها مجموعهای از آزمایشهای پزشکی و مشاورهای است که برای بررسی سلامت عمومی، ژنتیکی و عفونی بانوان پیش از ازدواج انجام میشود. هدف اصلی این آزمایشها، پیشگیری از انتقال بیماریهای ارثی یا واگیردار به همسر یا فرزند آینده است. این آزمایشها از سال ۱۳۷۷ طبق قانون وزارت بهداشت بهعنوان یکی از شرایط ثبت ازدواج رسمی در ایران اجباری شدهاند و تا زمانی که گواهی سلامت ازدواج از سوی آزمایشگاه صادر نشود، دفترخانه مجاز به ثبت عقد نیست.
آزمایش قبل از ازدواج برای خانمها شامل چه آزمایشاتی است؟
در پاسخ به پرسش پرتکرار کاربران که "آزمایش قبل ازدواج شامل چه آزمایشاتی است؟" باید گفت: نوع آزمایشها ممکن است بسته به سن، سوابق خانوادگی و نوع ازدواج (فامیلی یا غیر فامیلی) متفاوت باشد، اما در حالت کلی شامل موارد زیر است:
1. آزمایش تالاسمی (Thalassemia)
یکی از مهمترین آزمایشهای قبل از ازدواج برای خانمها، بررسی ناقلی ژن تالاسمی است.
اگر هر دو زوج ناقل باشند، احتمال ابتلای فرزند به تالاسمی ماژور بسیار زیاد است. در این آزمایش شاخصهایی مانند MCV و MCH در آزمایش خون بررسی میشود.
2. آزمایش کمخونی و فقر آهن
این آزمایش سطح هموگلوبین و ذخایر آهن بدن را اندازهگیری میکند. فقر آهن در خانمها میتواند منجر به خستگی مزمن و ضعف سیستم ایمنی شود و در دوران بارداری خطرناک است.
3. تست اعتیاد (برای هر دو طرف)
اگرچه در ابتدا تصور میشود این آزمایش فقط برای آقایان است، اما در بسیاری از مراکز، تست اعتیاد برای خانمها نیز انجام میشود تا از هرگونه وابستگی به مواد مخدر یا داروهای روانگردان اطمینان حاصل شود.
4. آزمایش بیماریهای عفونی و مقاربتی
این بخش از آزمایش شامل بررسی بیماریهای زیر است:
- ایدز (HIV)
- هپاتیت B و C
- سفلیس
- سوزاک و سایر بیماریهای انتقالی جنسی
این تستها معمولا با نمونه خون انجام میشوند و در صورت مثبت بودن نتیجه، مراحل مشاوره و بررسیهای تخصصی بیشتر انجام میگیرد.
5. آزمایش بارداری (در موارد خاص)
در برخی موارد که خانم پیش از ازدواج مشکوک به بارداری باشد یا به درخواست مراکز بهداشت، تست بارداری (Beta hCG) نیز انجام میشود.
6. تعیین گروه خونی و Rh
برای پیشگیری از مشکلات خونی در بارداری، گروه خونی و Rh زوجین مشخص میشود. در صورت اختلاف Rh، پزشک اقدامات پیشگیرانه را توصیه میکند.
7. آزمایش ژنتیک (برای ازدواجهای فامیلی)
در ازدواجهای فامیلی، احتمال همپوشانی ژنهای معیوب بالاست. بنابراین انجام آزمایش ژنتیک قبل از ازدواج برای خانمها در این موارد توصیه یا حتی الزامی است تا ریسک بیماریهای ارثی کاهش یابد.
مراحل انجام آزمایش قبل ازدواج برای خانمها
- دریافت معرفی نامه از محضر یا مرکز بهداشت: برای انجام آزمایشها باید از دفتر ازدواج یا مرکز بهداشت منطقه معرفینامه رسمی دریافت کنید.
- مراجعه به آزمایشگاه مجاز:فقط آزمایشگاههای تأییدشده از سوی وزارت بهداشت مجاز به صدور گواهی سلامت هستند.
- نمونهگیری خون و ادرار:بسته به نوع آزمایش، از شما نمونه خون، ادرار یا گاهی بزاق گرفته میشود.
- انجام مشاوره قبل از ازدواج:در این مرحله مشاوران سلامت درباره اهمیت نتایج و رفتارهای پیشگیرانه توضیح میدهند.
- دریافت نتیجه و گواهی سلامت ازدواج:پس از آماده شدن نتایج (معمولاً ۲ تا ۳ روز کاری)، گواهی نهایی صادر و به دفتر ازدواج تحویل داده میشود.
مدارک و شرایط لازم برای انجام آزمایش قبل ازدواج برای خانمها
- کارت ملی و شناسنامه
- معرفینامه از دفتر ازدواج یا مرکز بهداشت
- پرداخت هزینه مربوطه (نقدی یا از طریق کارتخوان آزمایشگاه)
خانمها باید حداقل ۸ ساعت ناشتا باشند تا نتایج آزمایش خون دقیقتر شود.در صورت مصرف داروهای خاص (مانند قرص آهن یا ضدافسردگی) حتما پزشک آزمایشگاه را مطلع کنید.
هزینه آزمایش قبل ازدواج برای خانمها چقدر است؟
هزینه دقیق آزمایشها بسته به نوع مرکز، شهر و پوشش بیمه متفاوت است. بهطور میانگین، هزینهی آزمایشهای قبل از ازدواج در سال ۱۴۰۴ بین ۲۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان برای خانمها متغیر است. در صورتی که آزمایش ژنتیک نیز لازم باشد، هزینهها ممکن است تا حدود یک میلیون تومان افزایش یابد. بسیاری از مراکز بهداشت و آزمایشگاههای دولتی، بخشی از هزینه را با بیمه تأمین اجتماعی یا سلامت همگانی پوشش میدهند.
مدت زمان صدور گواهی سلامت ازدواج ازدواج خانم ها
معمولاً گواهی سلامت ازدواج ظرف ۲ تا ۳ روز کاری صادر میشود. در برخی موارد خاص که نیاز به بررسی تکمیلی وجود دارد (مثلاً در تست ژنتیک یا بیماریهای عفونی)، ممکن است تا ۷ روز زمان ببرد.اعتبار این گواهی نیز ۳ ماه از تاریخ صدور است. در صورتی که ازدواج در این مدت ثبت نشود، باید دوباره آزمایشها تکرار شود.
تفاوت آزمایش های قبل ازدواج برای خانمها و آقایان
| نوع آزمایش | مخصوص خانم ها | مخصوص آقایان ها | مشترک |
| تست بارداری | ✅ | ❌ | - |
| کمخونی و تالاسمی | ✅ | ✅ | ✅ |
| اعتیاد | ✅ | ✅ | ✅ |
| بیماریهای مقاربتی | ✅ | ✅ | ✅ |
| گروه خونی و Rh | ✅ | ✅ | ✅ |
| تست ژنتیک (در ازدواج فامیلی) | ✅ | ✅ | ✅ |
نتایج مثبت یا غیرطبیعی در آزمایشهای پیش از ازدواج، لزوماً به معنای ممنوعیت ازدواج نیست و بیشتر با هدف آگاهی و پیشگیری از مشکلات آینده تفسیر میشوند. برای مثال، در صورت شناسایی ناقل بودن تالاسمی، زوجین به مشاوره ژنتیک ارجاع داده میشوند. در مورد بیماریهای عفونی مانند ایدز یا هپاتیت، فرد به مراکز درمانی معرفی میشود تا با رعایت پروتکلهای بهداشتی، از انتقال بیماری به همسر یا فرزند جلوگیری شود. اگر نتیجهی تست اعتیاد مثبت باشد، معمولاً توصیه میشود شخص تحت درمان و ترک قرار گیرد و پس از تأیید بهبودی، آزمایش مجدد انجام دهد. در موارد نادر مانند تشخیص بارداری پیش از ازدواج نیز موضوع به مراجع قانونی اطلاع داده شده و صدور گواهی سلامت تا زمان بررسی وضعیت، بهطور موقت متوقف میشود.
توصیه های مهم برای خانم ها قبل از انجام آزمایش ازدواج
- شب قبل از آزمایش غذای سبک مصرف کنید.
- در صورت بیماری یا مصرف دارو، پزشک را مطلع کنید.
- در زمان قاعدگی، برخی آزمایشها (مانند تست ادرار) بهتر است به تعویق بیفتد.
- اگر ازدواج فامیلی دارید، حتماً مشاوره ژنتیک را جدی بگیرید.
- از مراجعه به مراکز غیرمجاز خودداری کنید؛ فقط آزمایشگاههای مورد تأیید وزارت بهداشت گواهی معتبر صادر میکنند.
مراکز معتبر برای انجام آزمایش قبل ازدواج برای خانم ها
- آزمایشگاه پاتوبیولوژی نیکان
- مرکز ازدواج منطقه ۶ (خیابان فاطمی)
- آزمایشگاه مرکزی تهرانپارس
- مرکز بهداشت شرق تهران
- همگی امکان انجام آزمایش قبل ازدواج را دارند.
این آزمایشها میتوانند از بروز بسیاری از بیماریها، اختلافات خانوادگی و مشکلات فرزندآوری جلوگیری کنند.با مراجعه به آزمایشگاه های معتبر و انجام تستهای دقیق، از سلامت خود و شریک زندگیتان مطمئن شوید.
