شیعیان حرمت خاصی برای ماه محرم و صفر قائل هستند. از این رو به نشانه احترام به ایام عزای اهل بیت(ع) و شهادت امام حسین(ع) و یارانش، در این دو ماه به جشن و سرور نمی پردازند. اما آیا خواستگاری رفتن یا انجام مراسم ازدواج در ماه محرم حرام است؟ نظر مراجع تقلید درمورد خواستگاری در محرم چیست؟ حکم خواستگاری و ازدواج در ماه های محرم و صفر چیست؟ برای یافتن پاسخ این سوالات در این مقاله از سوربان همراه ما باشید.
آیا خواستگاری رفتن و انجام مقدمات ازدواج مثل مراسم بله برون و ... در ماه محرم و صفر اشکال دارد و بی احترامی محسوب می شود؟
رفتن به خواستگاری و اقدامات اولیه ازدواج در ایام ماه محرم و ماه صفر اشکال شرعی ندارد لیکن احترام این دو ماه باید رعایت شود. بهتر است مراسم اولیه را به طور ساده بر گزار کنید. پس از پایان ماه صفر مراسم مورد نظر را انجام دهید.
عروسی و ازدواج از سنت‌های مهم پیامبر اکرم است که در اسلام برای حفظ و سیانت انسان از فساد و تباهی و برای حفظ و بقاء نسل در جامعه، بر آن تأکید بسیار شده است؛ تا آنجا که اگر انسان در معرض گناه قرار گیرد، ازدواج کردن واجب است.
درباره این‌که در محرم و صفر حکم عروسی چگونه است، باید گفت همه روزها از ایام‌الله محسوب میشود، ولی همه مثل هم نیستند، بلکه در بعضی از ماه‌ها و روزها، فضیلت‌هایی وجود دارد که در سایر ماه‌ها و روزها نیست؛ مثل فضیلت ماه رجب، شعبان، رمضان. در هر یک از این ماه‌ها نیز بعضی روزها بر بعضی دیگر به دلایل خاص برتری دارد، مثلاً در ماه رجب، روز مبعث حضرت رسول اکرم(ص) قرار دارد که شیعه و سنی بر فضایلی که در این ماه و این روز وجود دارد، تأکید دارند، ازجمله روزه گرفتن، دعا کردن و... و یا شب و روز جمعه که فضیلت بیشتری برای آن در نظر گرفته‌شده است.
بنابراین، درست است که همه روزها و شبها و ماه‌ها متعلق به خدای متعال است و انسان هر عمل مباحی را در هر روز از روزهای خدا، یا هر ماهی از ماههای خدا، میتواند انجام دهد؛ ولی همان‌گونه که گفتیم، در بعضی روزها و ماه‌ها، عمل مباح، از فضیلت بیشتری برخوردار میشود، مثلاً روزه گرفتن خوب است و ثواب دارد، ولی در روز مبعث و یا پنج‌شنبه و جمعه از ثواب بیشتری برخوردار هست؛ یا روزه گرفتن در عید فطر و قربان حرام است، یا در عید نوروز بنا بر عقیده اهل سنّت روزه گرفتن کراهت دارد.{1}
در مورد عروسی در این دو ماه، شیعه و سنی فتوا به تحریم آن ندادهاند و مثل سایر امور آن را مباح و جایز میدانند و حتی اگر ترک کردن آن موجب واقع‌شدن در گناه باشد، نه‌تنها بیاشکال، بلکه واجب است.
ولی از جهت این‌که ماه محرم، ماه شهادت سلاله پاک رسول‌الله است که در صحرای کربلا برای حفظ و صیانت از دین مبین اسلام امام حسین(ع) خون خود و 72 تن از عزیزانش را اهدا کرده و با لب‌تشنه به شهادت رسیدهاند، ماه حزن و اندوه در میان مسلمانان نام‌گرفته است، گرچه پس از مصیبتی که در کربلا بر خاندان حضرت رسول وارد شده است، همه ایام، مسلمانان عزادارند و در غم و اندوه به سر میبرند.
ولی چون‌که آن حادثه جان‌گداز در ماه محرم واقع‌شده است، حزن و اندوه مسلمانان در این ماه بیشتر بوده و از حادثهای که در کربلا، و در این ماه روی داده است، متأثر میشوند و در این ایام، به یاد مصائبی که بر آن عزیزان گذشته است.
از شادی کردن و جشن گرفتن خودداری کرده و به عزاداری و زنده کردن یاد شهدای کربلا میپردازند و این مراسم عزاداری، کمترین کاری است که در مقابل جان‌فشانی سید الشهدا در کربلا میتوان انجام داد، اگر ما خود را مسلمان و پیرو پیامبر(ص) و اهل‌بیت پیامبر میدانیم، باید بر حزن آنان اندوهگین و بر شادی آنان شاد باشیم؛ چنان‌که امام صادق(ع) میفرماید:«شیعتنا خلقوا من فاضل طینتنا یفرحون بفرحنا و یحزنون بحزننا». امام صادق(ع) همواره در این ماه، محزون بودند.
حضرت رسول اکرم(ص) وقتی‌که امام حسین(ع) را میدیدند او را میبوسیدند و بسیار به وی احترام میکردند و میفرمودند:«حسین منی و انا من حسین»{2} روایات فراوان دیگری در مورد امام حسین(ع) و جایگاه والای او نزد حضرت محمد(ع) واردشده است.
حضرت محمد(ص) صحرای کربلا را در زمان حیات خود یادآور شد و بر امام حسین(ع) گریه کرد..{3}
بنابراین، ما نیز باید در ایام حزن و اندوه پیامبر(ص) و اهل‌بیت(ع)، محزون و در روزهای شادی آنان شاد باشیم و همان‌طور که وقتی پیامبر از این حادثه خبر میدهد محزون میشود، ما نیز باید محزون شویم.
از این‌رو، در این ماه انجام دادن مراسمی که شادی آور و شادی‌بخش باشد، مانند عروسی و... که مظهر شادی و فرح و سرور است، از نظر اخلاقی ناروا بوده، و قلب پیروان واقعی اهل‌بیت(ع) و شهدای کربلا را جریحه‌دار می‌کند و ممکن است نشان‌دهنده همراهی با دین‌ستیزان و کسانی باشد که فرزندان پیامبر(ص) و مسلمانان را در کربلا با لب‌تشنه به جرم حمایت از دین اسلام و ایستادگی در مقابل فاسدان به شهادت رساندند.
ماه صفر نیز همین‌گونه است، زیرا مصادف با اربعین شهدای کربلا و سالار شهیدان، و مصادف با رحلت بزرگ منجی عالم بشریت حضرت ختمی مرتب و فرزندان آن حضرت یعنی امام حسن مجتبی و امام رضا(ع) است و ماه اندوه و مصیبت نام‌گرفته است. بدین‌جهت شیعیان از برگزاری مراسم عروسی در این ماه خودداری میکنند.
بزرگان دین نیز از آن نهی کردهاند؛ ازجمله امام رضا(ع) فرمود: از دنبال حوایج دنیا رفتن در این ماه بپرهیزید که خدا حوایج شما را در دنیا و آخرت برآورده می‌کند، و در روز عاشورا اندوهگین باشید تا روز قیامت شاد باشید. بنابراین ازدواج در این ماه اشکالی ندارد، اما اگر کسی به‌قصد این‌که چون اهل‌بیت پیامبر(ص) شهید شده اند و عزادارند، اقدام به برگزاری جشن و سرور کند حرام است.
حکم مراجع تقلید درباره خواستگاری و ازدواج در ماه محرم و صفر
در این بخش نظر مراجع تقلید را درباره حکم برگزاری خواستگاری و انجام مقدمات ازدواج در ماه های محرم و صفر می‌خوانیم.
نظر آیت الله خامنه‌ای درباره خواستگاری و ازدواج در محرم و صفر
پرسش: حکم برگزاری مراسم عقد و عروسی در ایام محرم و صفر و دیگر ایام عزاداری ائمه‌ی معصومین علیهم السّلام چه حکمی دارد؟
پاسخ: مجرد انجام عقد در ایام عزاداری فی‌نفسه منعی ندارد، ولی برگزاری مجالس جشن و انجام کار‌هایی که موجب هتک و بی‌حرمتی گردد، در خصوص ایام عزا جایز نبوده و حرام است.
نظر آیت الله مکارم شیرازی در رابطه با خواستگاری و ازدواج در محرم و صفر
سوال:آیا در ایام شهادت و عزاداری و محرم و صفر خواستگاری کردن صحیح است؟
پاسخ: این کار اشکالی ندارد اما بهتر است در ایام عزا، بصورت مهمانی ساده باشد و از برگزاری مراسم شادی پرهیز شود.
سوال:از نظر شرعى و قانونى حکم ازدواج دایم و موقّت در ماه هاى محرّم و صفر چیست؟
پاسخ: عقد کردن در این ایام اشکالی ندارد اما جنبه هاى شادى در آن حذف شود و به اصل عقد که در آن عجله دارند، اکتفا کنند.
حکم خواستگاری و ازدواج از نظر آیت الله سیستانی در ماه های محرم و صفر
سوال: آیا ازدواج در ماه محرم یا در ماه صفر جایز است؟
پاسخ: اگر در این کار هتک [حرمت]باشد؛ حرام است.
[1]. الفقه علی المذاهب الاربعْ و مذهب اهل‌بیت، ج 1، ص 721.
[2].قند وزی، یتابیع المودْ ج 2 ص 207، بیروت، دار الاسوْ، چاپ اول،
[3].محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج 44، حدیث 5، ص 255 و ج 9.
