رابطه مثبت و سالم رابطه‌ایست که به شما قدرت سالم زیستن را میدهد. پس اگر رابطه درست باشد، احساس حمایت و پذیرش خواهید کرد و از گذارندن وقت با طرف مقابل لذت خواهید برد. در واقع یک رابطه خوب میتواند شما را غنی‌تر کند. تحقیقات نشان می‌دهند که چنین رابطه‌ای احساس اضطراب و استرس را کاهش داده و سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند.
از طرف دیگر، روابط سمی فرد را از نظر عاطفی و جسمی تخلیه کرده و باعث ایجاد حس انزوا، تنهایی و نادیده گرفته شدن می‌شوند. برخی از مطالعات نشان داده‌اند که چنین روابطی می‌توانند بر روند بهبود زخم‌ها نیز اثر گذاشته و حتی احتمال ابتلا به بیماری را افزایش می‌دهند.
البته هر رابطه‌ای متفاوت است. مثلا روابط عاشقانه، اغلب با چالش‌هایی همراه هستند. اگر گاهی اوقات با پارتنر خود بحث می کنید، لزوما به این معنی نیست که در یک رابطه بد هستید.
پس شناخت دقیق تعریف رابطه سمی به شما کمک می‌کند که قبل از آسیب دیدن، از آن رابطه خارج شوید در ادامه این مطلب از سوربان به نشانه های یک رابطه سمی پرداختیم پس اگر میخواهید بدانید رابطه الان شما با پارتنرتان چگونه است و آیا سمی و ضرر رسان است یا خیر تا انتها با ما همراه باشید.
نشانه های یک رابطه سمی
ممکن است تصور کنید که نشانه های یک رابطه سمی به آسانی قابل تشخیص است اما در واقع، همه افراد قادر به تشخیص آنها نیستند. برخی از افرادی که در یک رابطه سمی قرار دارند از به اصطلاح «عشق» کور می‌شوند و به سختی می‌توانند رابطه ناسالمشان را آن طور که واقعا هست ببینند.
۱. پارتنرتان به حد و مرز های شما احترام نمی‌گذارد
همه روابط نیازمند سطحی از سازش هستند. هنگامی که زندگی خود را با شخص دیگری به اشتراک می‌گذارید ممکن است لازم باشد که هرازچندگاهی فداکاری کنید؛ این مساله میتواند باعث ایجاد احساس ناراحتی در شما شود. با این حال، این بدان معنا نیست که نباید مرزهای خود را حفظ کنید.
مرزهای سالم به ما کمک می‌کنند که در مسیر زندگی احساس امنیت کرده و اهداف شخصی و خوشبختی را به راحتی دنبال کنیم. اگر پارتنر شما دائما و بدون توجه به توضیحات شما، مرزهایتان را تغییر میدهد، نشان میدهد که این فرد به شما یا نیازهایتان احترام نمی‌گذارد. در یک رابطه سالم، پارتنر شما به مرزهایتان احترام می‌گذارد و به شما برای شکستن این مرزها فشار نمی‌آورد.
اگر نتوانید مرزهای خود را حفظ کنید، ممکن است احساس کنید که دیگر خودتان نیستید و یا دائما در موقعیت‌هایی قرار میگیرید که در آن احساس درهم شکستگی و ناراحتی میکنید.
۲. از بودن کنار پارتنرتان خسته می‌شوید و به زمان تنهایی بیشتری نیاز دارید
هیچ اشکالی ندارد که زمان زیادی را برای مراقبت از خود و نیازهای خود اختصاص دهید. افرادی که باهم در یک رابطه هستند، اولویت‌ها و سرگرمی‌های متفاوتی دارند؛ بنابراین طبیعی است که مدت زمانی را جدا از هم بگذرانند. اگر بودن در کنار پارتنر اغلب برایتان کار سختی است و یا هنگامی که با او وقت میگذرانید احساس خستگی میکنید و به دور شدن از او نیاز پیدا میکنید، نشان میدهد که در این رابطه چیزی اشتباه است.
در یک رابطه سالم، باید از گذراندن وقت با دیگری لذت ببرید و کنار او احساس راحتی کنید. اگر ترجیح می‌دهید که وقت خود را تنها بگذرانید یا برای گذراندن وقت دور از پارتنر خود بهانه می‌آاورید، این یکی دیگر از نشانه‌های رابطه سمی است. مثلا مکالمه‌ها اغلب برایتان خسته‌کننده هستند، یا اینکه پس از گذراندن وقت با آن فرد باید زمانی را برای ریکاوری انرژی خود صرف کنید. حتی ممکن است احساس کنید که هیچ فرصتی برای مراقبت از خود ندارید، زیرا پارتنر شما دائما تمام توجهتان را خواستار است.
۳. دائما خود و رفتار های خود را زیر نظر دارید
یک رابطه سالم باید به شما این آزادی را بدهد که بدون ترس از قضاوت و یا عکس‌العمل طرف مقابل، خود واقعیتان باشید. یک شریک خوب شما را همانگونه که هستید می‌پذیرد و وادارتان نمی‌کند تا رفتارهایتان را تغییر دهید. اگر احساس میکنید که بیش از حد نگران این هستید که هر حرکت شما شریکتان را آزرده خاطر کند، این میتواند یکی از نشانه‌های رابطه سمی باشد.
حتما مراقب علائمی که نشان می‌دهند از صادق بودن و واقعی بودن دور شده‌اید، باشید. به عنوان مثال، آیا تا به حال:
- از ترس پاسخ احتمالی پارتنرتان، از صحبت درباره موضوعات خاص اجتناب کرده‌اید؟
- به طور مداوم براساس ترجیحات پارتنر خود تصمیم گرفته‌اید؟
- همیشه به جای دنبال کردن علایق خود، کارهایی که شریکتان دوست دارد را انجام داده‌اید؟
- احساس کرده‌اید که در ازای انجام دادن کاری اشتباه، عواقب آن گربیان‌گیرتان می‌شود؟
- به دلیل واکنش پارتنرتان از تصمیم گرفتن ترسیده‌اید؟
۴. در برقراری ارتباطی سازنده دچار مشکل می‌شوید
تقلای مداوم برای برقراری ارتباط یا مشاجره‌های زیاد، میتواند یکی دیگر از نشانه های رابطه سمی باشد. بسیاری از متخصصان معتقدند که ارتباط خوب، قلب یک رابطه سالم است. شما باید بتوانید با پارتنرتان ارتباط برقرار کنید تا زمانی که نیازها، خواسته‌ها، ترس‌ها و انتظارات خود را به اشتراک می‌گذارید، احساس کنید شنیده می‌شوید. اگر نتوانید ارتباط برقرار کنید، مبنایی برای درک رابطه خود ایجاد نخواهد شد.
اگر پارتنر شما توانایی داشتن یک مکالمه جدی، بدون عصبانی شدن را ندارد، این یک نشانه خطر است. گفتگوهای جدی با یک ارتباط خوب می‌توانند بسیار سازنده باشند.
اگر برای ابراز کردن خود به پارتنرتان بیش از حد نگران هستید، خود را از رابطه‌ای که لایق آن هستید باز می‌دارید. در این شرایط حتی ممکن است از طرف مقابل دلخور شوید، زیرا او قادر به پیشبینی خواسته‌ها و نیازهای شما بدون داشتن ارتباطی صریح نخواهد بود.
۵. پارتنرتان مدام شما را کنترل می‌کند
در یک رابطه سالم، هر فرد باید آزاد باشد که خواسته‌ها و علایق خود را دنبال کند و در واقع خودش باشد. زمانی که در صورت ناراحت شدن و یا زیرپا گذاشته‌شدن مرزهای پارتنرتان، از انجام برخی از کارها اجتناب میکنید، نباید احساس کنید که توسط او تحت کنترل قرار گرفته‌اید.
یکی از مهمترین علایم رابطه سمی زمانی است که پارتنرتان شما را تحت نظر قرار داده و سعی می‌کند کنترلتان کند. در یک رابطه مسموم، احساس خواهید کرد که اقدامات شما دائما تحت نظارت است. این میتواند در نتیجه سؤالات مداوم و چک کردن از طرف پارتنر شما رخ دهد، گویی او شما را تحت نظر دارد.
به عنوان مثال، ممکن است دائما بخواهد بداند که شما کجا می‌روید و زمانی که از او دور هستید چه کاری انجام می‌دهید. ممکن است پارتنرتان حواسش باشد که چگونه پول خود را خرج میکنید و در مورد افرادی که با آنها معاشرت دارید نظر بدهد و یا دائما درخواست دسترسی به تلفن شما را داشته باشند. همه این موارد سمی هستند.
این مسائل معمولا در نتیجه حسادت، حس ناامنی و عزت‌نفس پایین بوجود می‌آیند، اما گاهی اوقات نیز به دلیل تمایل محض به سلطه داشتن بر شماست. این اقدامات کنترلی اغلب باعث می‌شوند که در رابطه خود احساس محدودیت داشته باشید.
۶. اعتماد به نفستان مدام کم و کمتر می‌شود
یکی دیگر از نشانه های مهم رابطه سمی، زمانی است که متوجه می‌شوید اعتماد به نفستان دیگر مثل همیشه نیست. روابط سالم اغلب احساس اعتماد به نفس و عشق به خود را بهبود می‌بخشند. یک شریک خوب به طور منظم ویژگی‌های خوب ما را متوجه می‌شود و به ما یادآوری و کمک می‌کند تا خودمان را همان طور که هستیم بپذیریم. از سوی دیگر، در یک رابطه سمی، پارتنرتان ممکن است به طور مکرر از شما انتقاد کند یا عیب‌هایتان را تقویت کند تا از اینکه او را ترک نمی‌کنید مطمئن شود.
یک شریک فریبکار در یک رابطه ناسالم میتواند از ناامنی‌های شما برای کنترل رفتارتان سوء‌استفاده کند. همچنین ممکن است سعی کند به شما این احساس را بدهد که نمی‌توانید در جای دیگری عشق را پیدا کنید. به عنوان مثال، یک شریک سمی ممکن است با گفتن این که "وقتتان تلف خواهد شد"، شما را از تلاش برای یادگیری باز دارد.
۷. بیشتر اوقات با هم بحث دارید
اختلاف نظرهای گاه‌وبیگاه و مشاجره در روابط کاملا طبیعی است؛ با این حال، در یک رابطه خوب، باید بتوانید دیدگاه طرف مقابل را درک کنید و بر دعواهای رایج غلبه کنید.
به جای تشدید تعارضات بهتر است که دو طرف با صحبت کردن، موضوع را با یکدیگر حل کنند. اگر درگیری‌ها بالا بگیرد و مشاجرات نامتناسب پیش آید، می‌توان آن را یکی از نشانه‌های رابطه سمی دانست. به طور کلی، اگر شریکی را انتخاب کنید که با او هماهنگ هستید و می‌توانید به خوبی با یکدیگر ارتباط برقرار کنید، احتمالا بحث‌های زیادی نخواهید داشت، زیرا ارزش‌های شما مشابه هستند.
در یک رابطه ناسالم یا سمی، به احتمال زیاد زمان زیادی را صرف بحث و جدل بر سر همه چیز خواهید کرد. شما نمی‌توانید در مورد مسائل به طور سازنده بحث کنید. مشاجرات ممکن است به سمت فریاد زدن، توهین و از کوره در رفتن سوق پیدا کنند. در چنین رابطه‌ای ممکن است متوجه شوید که در جر و بحث‌ها دائما مقصر شناخته می‌شوید و این باور در شما شکل می‌گیرد که همشیه مقصر هستید.
۸. رابطه به سلامت روان شما آسیب میزند
استرس و اضطراب همیشه در زندگی وجود دارد. چالش‌های معمولی که در زندگی با آنها مواجه می‌شویم، از بیماری یکی از عزیزان گرفته تا ضربه‌های مالی غیرمنتظره، می‌توانند تنش‌هایی را ایجاد کنند که بر روابط شما نیز تاثیر گذارند. پس، رابطه شما نباید منبع دائمی فشار روحی و عاطفی باشد.
اگر درکنار پارتنر خود مدام احساس استرس میکنید یا نگران گذراندن وقت با او هستید، این نشان میدهد که رابطه شما به سلامت روانتان آسیب می‌رساند. ممکن است دائم احساس خستگی یا فرسودگی کنید یا داشتن یک خواب خوب برایتان سخت باشد، زیرا فکر و نگرانی رابطه‌تان دست از سر شما برنمیدارد.
به طور کلی، اگر متوجه شدید که پس از ورود به رابطه سلامت روانتان آسیب دیده است، این یکی از نشانه های یک رابطه سمی است.
۹. شما و نیازهایتان هیچوقت در اولویت نیستید
یک رابطه خوب مستلزم تعادلی است که در آن افراد به نیازهای یکدیگر اهمیت بدهند. در یک رابطه سمی، ممکن است احساس کنید که نیازهای طرف مقابل شما همیشه بر نیازهای شما مقدم است و پارتنر شما به نیازهایتان اهمیت نمی‌دهد.
شاید متوجه شوید که همواره کاری را انجام می‌دهید که پارتنرتان ترجیح میدهد انجام دهد، در واقع خواسته‌های خودتان را کنار می‌گذارید. وقتی پیشنهاد میکنید کاری طبق میلتان انجام شود، ممکن است شما را تحقیر کند یا به خاطر بی‌توجهی به خواسته‌هایش احساس گناه کنید.
۱۰. احساس انزوا میکنید
یک رابطه سمی میتواند تاثیر مستقیمی بر سایر ارتباطات و روابط زندگی شما داشته باشد. اگر همسرتان دائما اعمال شما را کنترل می‌کند یا باعث می‌شود از گذراندن وقت با دوستانتان احساس ناراحتی کنید، ممکن است ارتباطتان با افرادی که دوستشان دارید را از دست بدهید.
روابط سمی می‌توانند شما را به دلایل زیادی از خود، بیگانه یا منزوی کنند. به عنوان مثال، چنین رابطه‌ای میتواند باعث ایجاد احساس اضطراب یا افسردگی شود، که در نتیجه آن کمتر با دیگران رفت و آمد میکنید، زیرا سلامت روانی ضعیف باعث می‌شود بخواهید از آنها کناره‌گیری کنید.
در برخی موارد، ممکن است متوجه شوید که دائما از طرف مقابلتان دفاع میکنید و برای توجیه رفتارهای بد او برای افراد دیگر بهانه می‌آورید. این میتواند برداشت دیگران از شما را تغییر دهد و گذراندن وقت با افرادی که به آنها اهمیت می‌دهید را برایتان دشوارتر کند.
اگر فکر میکنید که پارتنرتان تنها فرد مهمی است که در زندگیتان وجود دارد، ممکن است به شدت به این رابطه وابسته شده باشید، به طوری‌که ترک کردن آن و جست‌وجو برای جایگزین‌های بهتر غیرممکن به نظر میرسد. منزوی شدن، زمانی که در یک رابطه سمی هستید، بسیار خطرناک است؛ چراکه باعث تداوم چرخه وابستگی شما به پارتنرتان می‌شود. هر چه بیشتر خود را از دیگران دور کنید، احتمال اینکه از این رابطه سمی خارج شوید کمتر است.
کلام آخر
حال که می‌دانید رابطه سمی چیست، با توجه به نشانه‌های آن می‌توانید از ورود خود و عزیزانتان به چنین رابطه‌ای جلوگیری کنید. حتی روابط خوب نیز پیچیده و گاهی اوقات آشفته هستند. با این حال، دانستن اینکه رابطه سمی چیست و چگونه می‌توانید خودتان را از ارتباطاتی که ممکن است به شما آسیب برسانند جدا کنید، بخش مهمی از مراقبت از خود است.
به یاد داشته باشید که شما شایسته عشق، احترام، ملاحظه و پذیرفته‌شدن و لایق رابطه‌ای هستید که به شما احساس شادی و حمایت دهد. در صورتی که شما و پارتنرتان افرادی سمی نیست، اما رابطه شما سمی است، ممکن است این شانس وجود داشته باشد که بتوانید علت اصلی را از طریق زوج‌درمانی یا چیزی شبیه به آن برطرف کنید. اما مهم است که بدانید در صورت لزوم، چه زمانی باید از یکدیگر جدا شوید.
